Galego-portunhol

O meu é galego-portunhol. Para mim o idioma estrangeiro por antonomásia é o espanhol. Falo-o e escrevo-o, espero, bastante aceitavelmente (se não, teria que deixar o trabalho atual). Não domino os outros dois, nem o galego nem o português. Quando tento falar em galego, estou traduzindo do espanhol ou diretamente meto palavras ou expressões espanholas (sem querer, claro). Quando quero falar em português, sai o meu galego impregnado de espanhol e apodera-se da minha fala.

Sei que é uma questão de prática. Por isso, para separar estes três componentes bem separados, propus usar mais galego e mais português. Assim que em 2014 este blogue terá mais páginas escritas nestas línguas (que, neste ano, foram praticamente inexistentes).

Outra questão é que variedade do português escolher, do Brasil ou de Portugal. Mas, de momento, não vou pensar nesse tema. O importante é começar. Como o ano que vem (já).

Disco de lousa

Os discos de lousa (discos de pizarra en castelán) teñen unha capacidade sorprendente para almacenar rexistrado o son profundo do cante. Cando se reproduce cun gramófono, é dicir, cunha máquina que non precisa de electricidade para funcionar, a voz sae moi natural, enérxica, con mil matices, mellor que cando a escoitas nun CD. Esta afirmación debe sorprender moita xente, pero é pura verdade.

Antonte (29 de decembro de 2013), reunímonos uns afeccionados na casa dunha amiga para escoitar discos de lousa: Lola Cabello, Carmen Amaya, Canalejas de Puerto Real, El Chaqueta, Juan Varea, Manolo Vargas, Paco Isidro, Manual Torre, Aurelio, Chacón... Foi un luxo. Impresionoume a enerxía de Aurelio, a arte de Chacón, a liberdade de El Chaqueta... Tamén a profunda beleza da guitarra de Ramón Montoya.

Se non coñeces o son de discos de lousa, non dubides en escoitalo cando se che presente a ocasión. Ao mellor a primeira vez non che parece tan bo, pero irás descubrindo este marabilloso mundo do son da primeira metade do século pasado.

SP盤レコードというのは20世紀前半主流だった媒体だが、今は針が物理的に接触して音を拾う形式のレコードを見たこともない人も多いだろうから、それがすばらしい音を出すと力説してもピンと来ないかもしれない。でもSPに取って代わったLPは、今でも一部では使われているし、新しい録音でもLPにしたりすることがある。CDでは出ていた録音が「初のLP化！」とか宣伝されたりしているのを見たこともある。これはCDよりもLPの方が音が良いと思う人たちがいて、それがマーケットとして成り立つということの表れだ。

20世紀前半のカンテを味わうためにはSPレコードを機械式の (つまり再生に電気を使わない) 蓄音機で聞くのが一番だ。CD復刻盤でもある程度良さは分かるが、録音と生演奏の違いぐらいの差がある。声の自然さは本当に印象的で、最近録音されたCDなんかよりも良いんじゃないかと思えるものも多い。

僕自身はSPも蓄音機も所有していないので、いつでも聞けるわけではない。一昨日、友人宅に何人かで集まって久しぶりにカンテのSPを聴いた。CD復刻盤で知っている演唱だと、むしろ驚きというか発見が多い。アウレリオの骨太な熱唱は心底素晴らしいし、チャコンの上手さには改めて脱帽するし、マノロ・バルガスの巧まざるといった調子の歌い口もこりゃ真似できないと思うし、マヌエル・トーレのカンパニジェーロも本気で歌ってるのが分かるし、最近「発見」したラモン・モントージャの凄さはやっぱり凄い。

N. B.: As dúas versións, galega e xaponesa, son textos diferentes, aínda sendo parcialmente coincidentes no contido.

Calcetín

年末締め切りの原稿が全然進まず、こんなものを書いている場合ではないのだが、書かなくても進まないことは同じなので、書く。

ある人から聞いた話。その人が良く知る日本人が、あるとき Quítese los calcetines. と言うべきところで Quítese los calzoncillos. と言ってしまった。もちろん大笑いで話は終わり、心配するような事態にはならなかったそうだが、それを聞いたスペイン語話者は、最初、その場の状況に合わせてなんとか合理的な解釈を見つけようとしたらしい。

Calcetines を calzoncillos と言ってしまう気持ち (というのも変だが)、僕はよく分かる。逆、つまり calzoncillos と言うべきときに calcetines と言ってしまうのより、よく分かる。自分自身、今でもつい calzoncillos と言ってしまいそうな気がする (calcetines と言ってしまいそうな気はあまりしない)。なぜだろうか。音だろうか。そんな気もする。実際 calzo- の方が calce- よりも発音し易いのではなかろうか。もうひとつ、もしかしてより大きな要因は、我々が認知する世界における卓越度ではないか。つまり calzoncillo の方が calcetín よりも目立つ。我々が関心を引かれる度合いが高い。我々の世界においてより重要である。てなことかもしれない。

あるいは、calzoncillos を calcetines と言い間違ってもたいして面白くないので、その逆ほど注意を引かないだけの話なのかもしれない。なので、実際にはどちらの方向の間違いも同じ頻度で起こっているのかもしれない。しかし、だとしたら、誤りの原因として卓越度を考えることはできないが、誤りの卓越度について語ることはできるだろう。

いずれにせよ、学習者としてはあまり気にしない方がよい。Calzoncillos と言わないように注意しなきゃなんて自分に言い聞かせていると、むしろそのように言ってしまったりするからね。

Xantar ao sol

O día 24 de decembro xantei fora, quero dicir ao sol, cuns colegas. Como estaba pechado o comedor onde adoitamos xantar, mercamos obentos nun conbini e sentamos nuns bancos que había ao lado da Ágora. Non estaría mal facelo de cando en vez.

Case inevitablemente, falamos do Nadal. Preguntáronme como pasaba o Nadal cando era neno, e contei que á miña casa non viña Papá Noel nin os Reis Magos. Os meus pais xustificaban o feito dicindo que non eramos cristiáns. Comprabamos, iso si, unha torta e comiámola na casa.

Non sei ata que punto os meus pais eran conscientes, pero creo que foi unha boa educación que recibín deles. Cadaquén é cadaquén, e non tes que preocuparte do que fan ou din os demais. Tamén me lembro de que, cando era neno, eu creía que a miña familia era pobre. Ou, así debían de dicir os meus pais. En realidade, levabamos unha vida modesta pero nunca nos faltaba nada esencial. O que facían os meus pais era aforrar e facer posible que os seus tres fillos, as miñas dúas irmás e mais eu, estudasen na universidade (un deles ata o máster). Nunca lles estarei dabondo agradecido.

Non, non lles dixen todo isto aos meus colegas. Só falei dos Reis Magos e da torta que comiamos. A conversación ao sol, tan agradable, tróuxome á memoria estas cousas que comentei. Non estaría mal facelo de cando en vez, non?

N. B.: Xantar, en galego, significa «comer ao mediodía», mentres que jantar, en portugués, «tomar uma das principais refeições diárias ao fim da tarde ou no início da noite».

Cañizares

カニサレス日本公演（2013年12月18日、新宿文化センター）。

素晴らしかった。音楽的な完成度の高さはCDでも十分に分かっていたが、生で聞いて印象的だったのは、音に力があること。これは、もちろん音が大きいという意味ではない。ひとつひとつの音が生きているというか、表現に満ちているというか。あっけにとられるほどの超絶技巧だが、その技巧も音楽的に意味のある使い方をしていて、全然鬱陶しくない。

まあ、こういうのには興味がないとか、フラメンコはこんなものではないとかいう人がいたとしても驚きはしない。それに対する僕の最初の答えは、良い音楽ならばどっちでも良いではないか、というもの。もうひとつの答えは、好き嫌いにかかわらず、カニサレスのやっていることは、おそらく現代のフラメンコの音楽的洗練のひとつの到達点だろうということ。

洗練と複雑化は異なる。今回は4人組の演奏だったが、ギターがカニサレス本人ともう1人、あとの2人は打楽器（カホン、カスタネット、パルマ）と踊り担当で、ある意味では最小の構成だ。余計な音を加えずに、完成度の高い音楽を作り上げた彼（ら）の仕事は素直に素晴らしいと思う。踊りも音楽の一部になっていて、靴音は内容上必要なところにしか入らない。それと、カンテを加えなかったのは見識だろう。あれだけ緊密に構成された中に、カンテの入る余地はない。少なくとも僕には考えにくい（ましてや、今時のふにゃふにゃボーカルが入ったりしたら興ざめもいいとこだ）。カンテが要らないぐらい音楽的に練り上げられたフラメンコを聞くことが、伝統的なカンテさえあれば幸せな者を複雑な心境にさせることは事実だが、良いものが聞けた満足の方が大きい。

知らない曲目もあったが、多くはアルバム Cuerdas del alma から。あとはファリャも幾つか入っていた。最新のCDからの曲のはずだが、カニサレス1人の多重録音とはやはり印象が異なる。それから Cuerdas の曲の中にさりげなくファリャのメロディを入れたりと、生ならではの楽しみも多かった。

Casualidad

Ayer fui a Iwaki, Fukushima, a asistir al funeral de un amigo, que llevaba 7 años y 7 meses luchando contra la leucemia. Yo no lloré en el funeral de mi propio padre pero ayer no pude contener lágrimas. ¿La edad? Quizás.

Para mí, la semana pasada fue una semana de malas noticias y hubo otra peor que la de la muerte de mi amigo: una noticia que vino de más cerca, pero no te la comento porque, para escribir lo que estoy escribiendo, ya tengo suficiente material.

Siempre he creído que la vida no tiene sentido. Esto no tiene nada que ver con el pesimismo. Simplemente creo que la vida es una serie de casualidades, buenas o malas, y que en ella no hay ningún plan o diseño preestablecido, divino o de cualquier otro tipo. Vivimos nuestra vida porque sí, y no porque nos hayan creado para que realicemos algo o que paguemos una deuda. Las buenas cosas que nos pasan no son premios por lo que hayamos hecho bien; y las malas rachas ni son castigos de nadie ni lecciones para nadie. Si no es así, no entiendo el mundo. No creo que haya ninguna razón por la que él tuviera que morir así, al igual que no sé por qué yo soy yo y no otra persona. Es así y nada más.

Pero los seres humanos somos incapaces de vivir sin sentido. Y yo, como buen ser humano, busco sin querer significado en el mundo, en la vida, en el recuerdo de mi amigo, en mí mismo. Es inevitable y no lo eludo. Tampoco pasa nada. De todas maneras, la muerte de mi amigo y la otra noticia que he dicho me han hecho pensar y ahora estoy lleno de sentido. Por lo pronto, voy a dedicar más tiempo a mi familia (y trabajar menos, en la medida de lo posible ;)