Cafetaría

最近、用事で何度か湯島の辺りを歩くことになった。本郷から湯島にかけて、けっこう昭和の香り (と言っても僕の知っている昭和後期のことだが) がして、個人経営らしい喫茶店がモーニングセットを出したりしている。湯島天神のすぐ近くにある店に昼前に入ると、木の壁や椅子テーブルで、本格的なコーヒーを出す格好いい喫茶店の記憶がよみがえる。しかもかかっている音楽はジャズだ。ブレンド400円を飲んでみるが、きちんと淹れた真面目なコーヒーだ。もうドトールで充分だ、などと思っていた自分を叱り反省する。後から入って来た2人のオヤジがタバコを吸い始め、あぁあ、でもコーヒーとタバコというのはカッコつけのアイテムとして分ちがたく結びついていたのだよな、と思い直す。ところが、火をつけたように見えたのに煙りもにおいも漂ってこない。結局吸わなかったのか。それとも、ちょっと吸ってすぐに消したのか。以前はそんな吸い方をする人を結構見たものだが、だとしたら、最近多い、火のついたタバコを隣や後ろの席に向けて構え、見ず知らずの人と煙を共有したがる傾向とは一線を画した吸い方だ。まあ、これは過去を美化しすぎかも。

さて、ガリシア語の規範では cafetaría と cafetería の両方が認められているが、前者がおすすめの形だ: «A forma -aría, maioritaria no galego medieval, era o resultado fonético regular da correspondente latina -ARÍA. Por iso debe dárselle preferencia a esta solución (RAG 2012: §9.20, 66)». でも、実際には後者が多いようだ: «A solución -ería, documentada tamén no galego medieval, fíxose case xeral no galego moderno, polo que se admite así mesmo como normativa (idem: 67)».

ポルトガル語でも、基本的には -aria がおすすめのようだ (livraria, carpintaria)。しかし、この語に関しては、ブラジルでは cafeteria らしい。ポルトガルで出た大きな辞書には «cafetaria, cafeteria (Bras.) [...], [...]. s. f. (Do cast. cafeteria) (Academia das Ciências de Lisboa 2001) とある。ブラジルの大きな辞書、たとえば Aurélio (2009, 4.a) には cafeteria しか出ていない。これがカスティーリャ語からの借用語だとすれば、小さな辞書にはどちらも載っていないことも説明がつく。

O outro día entrei nunha cafetaría que me lembraba moito os tempos de Showa (que durou desde decembro de 1926 ata xaneiro de 1989, e só me refiro aos que coñezo, dos anos 60, 70 e 80). Pedín un café normal e tomeino cunha grata sorpresa. Si, era un café ben feito, algo que ultimamente non podes dar por suposto. Polo barrio de Yushima, aínda hai paisaxes showaescas, con cafetarías supostamente deste tipo, non de cadeas coma Starbucks ou similares.

En galego, a forma cafetaría é a preferida pola norma, aínda que se admite tamén cafetería. En portugués, o sufixo normativo parece ser -aria (livraria, por exemplo), polo que se espera a forma cafetaria. Úsase, sen embargo, cafeteria en Brasil: así se especifica no dicionario da Academia das Ciências de Lisboa. Tamén leo aí que cafetaria / cafeteria é un préstamo do castelán. Non ten nada de sorprendente, pero pregúntome: antes de importaren esta palabra, como chamaban os portugueses e brasileiros ao «estabelecimento onde se serve café»?

Academia das Ciências de Lisboa, 2001, Dicionário da língua portuguesa contemporânea, Verbo.
Ferreira, Aurélio Buharque de Holanda, 2009, Novo dicionário Aurélio da língua portuguesa, 4.a, Positivo.
Real Academia Galega, 2012, Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, 23.a, Galaxia.

Batalla de la lengua

La recomendación de hoy:
Valle, Juan del & Gabriel-Stheeman, Luis (eds.), 2002, The battle over Spanish between 1800 and 2000: language ideologies and hispanic intellectuals, Routledge (e-book edition 2004).

Cuando se habla del catalán, del euskera, del gallego, lo asocias, u oyes asociarlo, con el nacionalismo catalán, el vasco, el gallego. Cuando se habla del español, lo más probable es que eso no ocurra, como si este idioma no tuviera nada que ver con la política. Pero hay nacionalismo (lingüístico) español, y mucho. Solo que a los que aprenden y estudian el español no se les presenta de forma explícita. Este libro te hace recordar este hecho. Habrá puntos discutibles, pero, o más bien por eso mismo, te dará un punto de partida para reflexionar.

スペイン語の学習者にとって、この言語の「統一」や「発展」の背景にあるスペインナショナリズムは不可視とまでは言わないが非常に見えにくい。スペイン語学のプロでも、このことに気づいていないように見受けられることがある。カタルーニャやバスクやガリシアのナショナリズムを批判するのならば、スペインのナショナリズムも批判しなければ公平さを欠くことになるだろう。批判というのは「○○はダメだ」と言うことではなくて、とりあえずは○○が言ってることを鵜呑みにしないということだ。もちろん、これはこの本の言っていることにも当てはまる。